ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္မ်ား
“သခင္ေယရွဳကို ခရစ္ေတာ္အျဖစ္ယံုၾကည္သက္၀င္သူ (သို႔) သခင္ေယရွဳ၏သြန္သင္ေသာတရားကို လိုက္ေလွ်ာက္ေသာသူ ” တို႔ကို ခရစ္ယာန္ျဖစ္သည္ဟု Webster’s Dictionary က အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆို ထားပါသည္။ ခရစ္ယာန္ဟူသည္ မည္သို႔ေသာအရာ ျဖစ္သည္ ဟူေသာအခ်က္မွ အစျပဳရန္ အလြန္သင့္ေတာ္သည္္။ သို႔မဟုတ္ တျခားေလာကီပိုင္းဆိုင္ရာ အနက္ဖြင့္သည္နည္းတူ ခရစ္ယာန္ ဟူေသာ စကားလံုးကို သမၼာတရားေဖာ္ျပခ်က္ႏွင့္မကိုက္ညီပဲ မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပႏူိင္ပါသည္။
ခရစ္ယာန္ဟူေသာစကားလံုးကို ဓမၼသစ္က်မ္းထဲတြင္ သံုးႀကိမ္တိုင္တိုင္ေတြ႔ရွိႏူိင္သည္။ (တ၊ ၁၁း၂၆၊ ၂၆း၂၈၊ ၁ေပ၊ ၄း၁၆)။
သခင္ေယရွဳ၏ေနာက္လိုက္တပည့္ေတာ္တို႔၏ အက်င့္စရိုက္၊ အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆိုတို႔သည္ ခရစ္ေတာ္ႏွင့္တူေသာေၾကာင့္ အႏိၱအုတ္ၿမံဳ႕တြင္ သူတို႔ကို “ ခရစ္ယာန္မ်ား “ ဟု ပထမအႀကိမ္ ေခၚခဲ့ပါသည္ (တ၊ ၁၁း၂၆)။ မယံုၾကည္သူတို႔က ယံုၾကည္သူတို႔ကို ေနာက္ေျပာင္ေသာသေဘာမ်ိဳးျဖင့္ ခရစ္ယာန္မ်ားဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္း၏အဓိပၸါယ္သည္ “ ခရစ္ေတာ္ပိုင္ဆိုင္ ေသာအဖြဲ႕ ” သို႔ “ ခရစ္ေတာ္၏ ေနာက္လိုက္သူမ်ား ” ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ Webster’s Dictionary ထဲတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ အနက္ဖြင့္ဆိုခ်က္ႏွင့္ ညီညႊတ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ကက္သလစ္သာသနာ
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကက္သလစ္သာသနာစတင္၀င္ေရာက္လာျခင္းသည္ သာသနာျပဳပုဂိၢဳလ္ေတြအားျဖင့္ မဟုတ္ပါ။ ပုဂံေခတ္ နရသီဟပေတ့မင္း လက္ထက္(ျမန္မာသကၠရာဇ္-၆၄၆) ခရစ္ႏွစ္ ေအဒီ-၁၂၈၅ မွာ တ႐ုတ္ဘုရင္ ကူဗလိုင္ခန္က ပုဂံကို က်ဴးေက်ာ္စစ္ဆင္ႏႊဲခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ပိုင္း က်န္စစ္သား ဥမင္ အတြင္းဘက္နံရံ တစ္ေနရာတြင္ ခရူစူးအမွတ္အသားမ်ားႏွင့္ တန္ဆာဆင္ထားေသာ ပဒုမၼာၾကာပြင့္ တစ္ပြင့္ပံုကို ယခုတိုင္ ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။
သာသနာျပဳမ်ား မေရာက္လာခင္ ဘာသာ၀င္အခ်ိဳ႕ အရင္ဦးစြာ ေရာက္ႏွင့္ခဲ့ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၄၉၆ တြင္ ပဲခူးကို ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အီတလီႏိုင္ငံ ဂ်င္ႏို၀ါ (Genoa) ၿမိဳ႕မွ Hieronimo ဆိုေသာ ကုန္သည္တစ္ဦး မွတ္တမ္းအရ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာေနစဥ္ ကြယ္လြန္သြားေသာ သူ႕ရဲ႕ မိတ္ေဆြကို ဘုရားေက်ာင္းပ်က္ တစ္ခုထဲမွာ သၿဂၤိဳလ္ခဲ့ရတယ္လို႕ ဆိုသည္။
ေအဒီ ၁၄၉၇ ခုႏွစ္ Vasco di Gama က Good Hope အငူကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဥေရာပတိုက္သား ကုန္သည္ပြဲစားမ်ား အတြက္ အာရွတိုက္သို႕ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ဖို ရန္ စီးပြားေရးလမ္းေၾကာင္း ပြင့္သြားပါသည္။ အာရွတိုက္ကို ေရာက္လာေသာ ကုန္သည္မ်ား၊
ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအတြက္ ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အထူး တာ၀န္ ယူရေသာ Chaplain ေခၚဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ သူတို႕ အာရွတိုက္ကို လာသည္မွာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ား ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ျဖစ္သည္။
Malacca မွ Jesuit အသင္းဂိုဏ္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ၁၆ ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ပဲခူးသို႔ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲ၊ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲနဲ႕ ေလးပါး၊ ၁၇ ရာစု အစပိုင္းမွာ အင္း၀ကို ႏွစ္ပါးေရာက္ရွိခဲ့ၾကတယ္လို႕ သိရသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သင္ရေသာ ငဇကၤာသည္႕၊ ပၚတူကီနာမည္ Philip di Britto လို႕ေခၚသည္။ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္မလာခင္ ကတည္းက ေပၚတူဂီ စစ္သားေတြဟာ ရခိုင္ဘုရင္မင္း ဖေလာင္း၊ မုတၱမစားေစာဗညား၊ ေတာင္ငူ ဘုရင္ တပင္ေရႊထီးနဲ႕ ဘုရင့္ေနာင္တို႕ထံမွာ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည္ဟု ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာ ရာဇ၀င္နဲ႕ အေျချပ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမိုင္း ပထမတြဲတိုတြင္ ေရးထားသည္။ ငဇကၤာ ေခၚ ဒီဘရစ္တိုမွာ ေနာက္ပိုင္း လူသူလက္နက္ အင္အား ေတာင့္တင္းလာတဲ့အခါမွာ ေတာင္ငူဘုရင္ ကိုေရာ ရခိုင္ဘုရင္ကိုပါ ေထာင္ထားျခား နား႐ံုမက မုတၱစားနဲ႕ပူးေပါင္းၿပီး ေတာင္ငူကို လုပ္ႀကံခဲ့သည္။
ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ကို ဖမ္းဆီး၊ သံလ်င္ကိုေခၚသြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း နတ္လွ်င္ေနာင္သည္ ပထမဆံုး ထင္ရွားသူ ျမန္မာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၉၇၅၊ (ေအဒီ-၁၆၁၅) တြင္ အင္း၀ဘုရင္ မဟာဓမၼရာဇာ (ေခၚ) အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက သံလ်င္ကိုစံုဆင္းၿပီး ၀န္းရံ တိုက္ိခိုက္ ေအာင္ႏိုင္ျပီး၊ နတ္သွ်င္ေနာင္နဲ႕ ဒီဘရစ္တိုကို ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီ စစ္သံု႕ပန္း (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကို ဖမ္းဆီးၿပီး ခ်င္းတြင္းျမစ္နဲ႕ မူးျမစ္ၾကား တ၀ိုက္က ရြာမ်ားတြင္ မိမိတို႕ ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ၿပီး အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ေစေၾကာင္း၊ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ ထုတ္ EG. Harvey ရဲ႕ Outline of Burmes History ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာရာဇ၀င္နဲ႕ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ The Voice Catholic magzine တို႕မွာ ေတြ႕ရပါသည္။
ေနာက္ပိုင္း သာသနာျပန္႕ပြားေရးဌာနခ်ဳပ္က ေစလႊတ္လိုက္ေသာ အေနာက္တိုင္း ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ား သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားအား အင္း၀ဘုရင္ တနဂၤေႏြမင္းကလည္း ၾကည္ျဖဴစြာ ခြင့္ျပဳ႐ံုမက ဘုရားေက်ာင္း ေဆာက္ဖို႕ပါ ဘ႑ာေတာ္ထဲကေန လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။ေအဒီ-၁၇၃၀ခုတြင္ သာသနာ ျပန္႕ပြားေရး ဌာနခ်ဳပ္အတြက္ ရဟန္းေတာ္မ်ားရွားပါးမႈေၾကာင့္ အခက္အခဲရွိလာပါတယ္။ ဘာနာဘိုက္ဘုန္းေတာ္ႀကီးဂါလီဇီယားကို ဆရာေတာ္ သိကၡာ တင္ေပးၿပီး ျမန္မာျပည္သာသနာေတာ္မွာ လုပ္ေဆာင္စရာ ရွိသမွ်ကို အသင္းဂိုဏ္းႀကီးရဲ႕ လက္ထဲ အျပည့္ အ၀ အပ္ႏွင္းေပးလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီကစၿပီး ဘာနာဘိုက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ ျမန္မာျပည္ကိုတစ္ဖြဲ႕ၿပီးတစ္ဖြဲ႕ ေရာက္လာၾကပါတယ္။
ထူးထူးျခားျခား မွတ္တမ္းတင္ေလာက္တာကေတာ့ ျမန္မာအကၡရာ ခဲစာလံုးကို စမ္းသပ္တီထြင္ၿပီး ေအဒီ-၁၇၇၆ Pope PiusVI လက္ထက္ ေရာမားၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုး ေအာင္ျမင္စြာ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဆရာေတာ္ Percoto ဆိုရင္ ပိဋိကတ္ (၃)ပံုထဲက တခ်ိဳ႕ကို Italian လို ဘာသာျပန္ဆို ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
စာေပတင္မက သာသနာအတြက္ ေအဒီ-၁၇၇၀ ခုႏွစ္ မံုလွရြာတြင္ ပထမဆံုး ရဟန္း ျဖစ္သင္ေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၇၉၃ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွ ပထမဦးဆံုး ရဟန္းေတာ္ (၃)ပါးကို ေမြးထုတ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ သူတို႕မွာ ခ်မ္းသာရြာ ဇာတိ Fr. Joseph ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ေခ်ာင္း႐ိုးသား Fr. Andrew ေမာင္ကိုး နဲ႕ ရန္ကုန္က Fr. Ignatius di Britto တို႕ျဖစ္သည္။ အေသးစိတ္အေၾကာင္းမ်ားကို Fr. A ကိုေလး (မံုလွ) ေရးသားျပဳစုေသာ "အင္း၀ေရာက္ ေျခရာမ်ား" စာအုပ္တြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ ပါသည္။
၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲအၿပီး စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာတြင္ မင္းတုန္းမင္းႀကီးရဲ႕ ေစခိုင္း ခ်က္အရ Fr. Abbona နဲ႕ Fr. Tarolli တို႔သည္ ျမန္မာသံတမန္ဖက္မွ ပါ၀င္ ကူညီခဲ့ရ ေၾကာင္း ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ေမလ ထုတ္ The Guardian စာေစာင္တြင္ သမိုင္း ဆရာ Vivian Ba က ေဖာ္ျပထားသည္။
တျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းေတြမွာ ေတာင္ႀကီး၊ က်ိဳင္းတံုေဒသကို Italy ႏိုင္ငံက PIME (ေခၚ) ႏိုင္ငံရပ္ျခား သာသနာျပဳအသင္းဂိုဏ္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ Ireland ႏိုင္ငံက St. Columban အသင္းဂိုဏ္း။ ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႕ ခ်င္းေတာင္ကို MEP အဖြဲ႕စသျဖင့္ တာ၀န္ယူ ၾကသည္။ လူမႈေရးအဖြဲ႔မ်ားစြာလည္း ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္နဲ႕ မႏၲေလးကို Vicariate Apostolate (ေခၚ) အထူးေဒသအျဖစ္ ကေန Archdiocese (ေခၚ)ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီးႏွစ္ခု အျဖစ္ တိုးျမႇင့္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ မွာေတာင္ႀကီးက Archdiocese အျဖစ္တိုးျမႇင့္ သတ္မွတ္ခံရသည့္ အတြက္ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီး (၃) ခုႏွင့္ ဂိုဏ္းအုပ္ သာသနာ (၁၃)ခု၊ စုစုေပါင္း (၁၆) ခုရွိေနပါသည္။ (R1)
“သခင္ေယရွဳကို ခရစ္ေတာ္အျဖစ္ယံုၾကည္သက္၀င္သူ (သို႔) သခင္ေယရွဳ၏သြန္သင္ေသာတရားကို လိုက္ေလွ်ာက္ေသာသူ ” တို႔ကို ခရစ္ယာန္ျဖစ္သည္ဟု Webster’s Dictionary က အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆို ထားပါသည္။ ခရစ္ယာန္ဟူသည္ မည္သို႔ေသာအရာ ျဖစ္သည္ ဟူေသာအခ်က္မွ အစျပဳရန္ အလြန္သင့္ေတာ္သည္္။ သို႔မဟုတ္ တျခားေလာကီပိုင္းဆိုင္ရာ အနက္ဖြင့္သည္နည္းတူ ခရစ္ယာန္ ဟူေသာ စကားလံုးကို သမၼာတရားေဖာ္ျပခ်က္ႏွင့္မကိုက္ညီပဲ မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပႏူိင္ပါသည္။
ခရစ္ယာန္ဟူေသာစကားလံုးကို ဓမၼသစ္က်မ္းထဲတြင္ သံုးႀကိမ္တိုင္တိုင္ေတြ႔ရွိႏူိင္သည္။ (တ၊ ၁၁း၂၆၊ ၂၆း၂၈၊ ၁ေပ၊ ၄း၁၆)။
သခင္ေယရွဳ၏ေနာက္လိုက္တပည့္ေတာ္တို႔၏ အက်င့္စရိုက္၊ အျပဳအမူ၊ အေျပာအဆိုတို႔သည္ ခရစ္ေတာ္ႏွင့္တူေသာေၾကာင့္ အႏိၱအုတ္ၿမံဳ႕တြင္ သူတို႔ကို “ ခရစ္ယာန္မ်ား “ ဟု ပထမအႀကိမ္ ေခၚခဲ့ပါသည္ (တ၊ ၁၁း၂၆)။ မယံုၾကည္သူတို႔က ယံုၾကည္သူတို႔ကို ေနာက္ေျပာင္ေသာသေဘာမ်ိဳးျဖင့္ ခရစ္ယာန္မ်ားဟု ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ ၄င္း၏အဓိပၸါယ္သည္ “ ခရစ္ေတာ္ပိုင္ဆိုင္ ေသာအဖြဲ႕ ” သို႔ “ ခရစ္ေတာ္၏ ေနာက္လိုက္သူမ်ား ” ျဖစ္သည္။ ၄င္းသည္ Webster’s Dictionary ထဲတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ အနက္ဖြင့္ဆိုခ်က္ႏွင့္ ညီညႊတ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ ကက္သလစ္သာသနာ
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကက္သလစ္သာသနာစတင္၀င္ေရာက္လာျခင္းသည္ သာသနာျပဳပုဂိၢဳလ္ေတြအားျဖင့္ မဟုတ္ပါ။ ပုဂံေခတ္ နရသီဟပေတ့မင္း လက္ထက္(ျမန္မာသကၠရာဇ္-၆၄၆) ခရစ္ႏွစ္ ေအဒီ-၁၂၈၅ မွာ တ႐ုတ္ဘုရင္ ကူဗလိုင္ခန္က ပုဂံကို က်ဴးေက်ာ္စစ္ဆင္ႏႊဲခဲ့သည္။ ထိုေနာက္ပိုင္း က်န္စစ္သား ဥမင္ အတြင္းဘက္နံရံ တစ္ေနရာတြင္ ခရူစူးအမွတ္အသားမ်ားႏွင့္ တန္ဆာဆင္ထားေသာ ပဒုမၼာၾကာပြင့္ တစ္ပြင့္ပံုကို ယခုတိုင္ ေတြ႕ရွိ ရပါသည္။
သာသနာျပဳမ်ား မေရာက္လာခင္ ဘာသာ၀င္အခ်ိဳ႕ အရင္ဦးစြာ ေရာက္ႏွင့္ခဲ့ၾကသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၄၉၆ တြင္ ပဲခူးကို ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အီတလီႏိုင္ငံ ဂ်င္ႏို၀ါ (Genoa) ၿမိဳ႕မွ Hieronimo ဆိုေသာ ကုန္သည္တစ္ဦး မွတ္တမ္းအရ ပဲခူးၿမိဳ႕မွာေနစဥ္ ကြယ္လြန္သြားေသာ သူ႕ရဲ႕ မိတ္ေဆြကို ဘုရားေက်ာင္းပ်က္ တစ္ခုထဲမွာ သၿဂၤိဳလ္ခဲ့ရတယ္လို႕ ဆိုသည္။
ေအဒီ ၁၄၉၇ ခုႏွစ္ Vasco di Gama က Good Hope အငူကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိသည့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဥေရာပတိုက္သား ကုန္သည္ပြဲစားမ်ား အတြက္ အာရွတိုက္သို႕ ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ဖို ရန္ စီးပြားေရးလမ္းေၾကာင္း ပြင့္သြားပါသည္။ အာရွတိုက္ကို ေရာက္လာေသာ ကုန္သည္မ်ား၊
ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအတြက္ ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အထူး တာ၀န္ ယူရေသာ Chaplain ေခၚဘုန္းေတာ္ႀကီး တစ္ခ်ိဳ႕လည္း ေရာက္ရွိလာၾကသည္။ သူတို႕ အာရွတိုက္ကို လာသည္မွာ ဥေရာပတိုက္သားမ်ား ၀ိညာဥ္ေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ျဖစ္သည္။
Malacca မွ Jesuit အသင္းဂိုဏ္း ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားသည္ ၁၆ ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ပဲခူးသို႔ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲ၊ ႏွစ္ပါးတစ္တြဲနဲ႕ ေလးပါး၊ ၁၇ ရာစု အစပိုင္းမွာ အင္း၀ကို ႏွစ္ပါးေရာက္ရွိခဲ့ၾကတယ္လို႕ သိရသည္။
ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သင္ရေသာ ငဇကၤာသည္႕၊ ပၚတူကီနာမည္ Philip di Britto လို႕ေခၚသည္။ သူ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ေရာက္မလာခင္ ကတည္းက ေပၚတူဂီ စစ္သားေတြဟာ ရခိုင္ဘုရင္မင္း ဖေလာင္း၊ မုတၱမစားေစာဗညား၊ ေတာင္ငူ ဘုရင္ တပင္ေရႊထီးနဲ႕ ဘုရင့္ေနာင္တို႕ထံမွာ အမႈထမ္းခဲ့ၾကသည္ဟု ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုးျမန္မာ ရာဇ၀င္နဲ႕ အေျချပ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမိုင္း ပထမတြဲတိုတြင္ ေရးထားသည္။ ငဇကၤာ ေခၚ ဒီဘရစ္တိုမွာ ေနာက္ပိုင္း လူသူလက္နက္ အင္အား ေတာင့္တင္းလာတဲ့အခါမွာ ေတာင္ငူဘုရင္ ကိုေရာ ရခိုင္ဘုရင္ကိုပါ ေထာင္ထားျခား နား႐ံုမက မုတၱစားနဲ႕ပူးေပါင္းၿပီး ေတာင္ငူကို လုပ္ႀကံခဲ့သည္။
ေတာင္ငူဘုရင္ နတ္သွ်င္ေနာင္ကို ဖမ္းဆီး၊ သံလ်င္ကိုေခၚသြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း နတ္လွ်င္ေနာင္သည္ ပထမဆံုး ထင္ရွားသူ ျမန္မာ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္ ျဖစ္လာပါသည္။ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၉၇၅၊ (ေအဒီ-၁၆၁၅) တြင္ အင္း၀ဘုရင္ မဟာဓမၼရာဇာ (ေခၚ) အေနာက္ဖက္လြန္မင္းက သံလ်င္ကိုစံုဆင္းၿပီး ၀န္းရံ တိုက္ိခိုက္ ေအာင္ႏိုင္ျပီး၊ နတ္သွ်င္ေနာင္နဲ႕ ဒီဘရစ္တိုကို ကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီ စစ္သံု႕ပန္း (၄၀၀၀) ေက်ာ္ကို ဖမ္းဆီးၿပီး ခ်င္းတြင္းျမစ္နဲ႕ မူးျမစ္ၾကား တ၀ိုက္က ရြာမ်ားတြင္ မိမိတို႕ ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ၿပီး အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့ေစေၾကာင္း၊ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္ ထုတ္ EG. Harvey ရဲ႕ Outline of Burmes History ဆရာႀကီး ဦးဘသန္းရဲ႕ ေက်ာင္းသံုး ျမန္မာရာဇ၀င္နဲ႕ ၁၉၄၁ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ The Voice Catholic magzine တို႕မွာ ေတြ႕ရပါသည္။
ေနာက္ပိုင္း သာသနာျပန္႕ပြားေရးဌာနခ်ဳပ္က ေစလႊတ္လိုက္ေသာ အေနာက္တိုင္း ဘုန္းေတာ္ၾကီးမ်ား သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ားအား အင္း၀ဘုရင္ တနဂၤေႏြမင္းကလည္း ၾကည္ျဖဴစြာ ခြင့္ျပဳ႐ံုမက ဘုရားေက်ာင္း ေဆာက္ဖို႕ပါ ဘ႑ာေတာ္ထဲကေန လွဴဒါန္းခဲ့ပါသည္။ေအဒီ-၁၇၃၀ခုတြင္ သာသနာ ျပန္႕ပြားေရး ဌာနခ်ဳပ္အတြက္ ရဟန္းေတာ္မ်ားရွားပါးမႈေၾကာင့္ အခက္အခဲရွိလာပါတယ္။ ဘာနာဘိုက္ဘုန္းေတာ္ႀကီးဂါလီဇီယားကို ဆရာေတာ္ သိကၡာ တင္ေပးၿပီး ျမန္မာျပည္သာသနာေတာ္မွာ လုပ္ေဆာင္စရာ ရွိသမွ်ကို အသင္းဂိုဏ္းႀကီးရဲ႕ လက္ထဲ အျပည့္ အ၀ အပ္ႏွင္းေပးလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီကစၿပီး ဘာနာဘိုက္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ ျမန္မာျပည္ကိုတစ္ဖြဲ႕ၿပီးတစ္ဖြဲ႕ ေရာက္လာၾကပါတယ္။
ထူးထူးျခားျခား မွတ္တမ္းတင္ေလာက္တာကေတာ့ ျမန္မာအကၡရာ ခဲစာလံုးကို စမ္းသပ္တီထြင္ၿပီး ေအဒီ-၁၇၇၆ Pope PiusVI လက္ထက္ ေရာမားၿမိဳ႕မွာ ပထမဆံုး ေအာင္ျမင္စြာ ပံုႏွိပ္ ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ ဆရာေတာ္ Percoto ဆိုရင္ ပိဋိကတ္ (၃)ပံုထဲက တခ်ိဳ႕ကို Italian လို ဘာသာျပန္ဆို ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
စာေပတင္မက သာသနာအတြက္ ေအဒီ-၁၇၇၀ ခုႏွစ္ မံုလွရြာတြင္ ပထမဆံုး ရဟန္း ျဖစ္သင္ေက်ာင္းကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ၁၇၉၃ တြင္ ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမွ ပထမဦးဆံုး ရဟန္းေတာ္ (၃)ပါးကို ေမြးထုတ္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။ သူတို႕မွာ ခ်မ္းသာရြာ ဇာတိ Fr. Joseph ေမာင္ေမာင္ႀကီး၊ ေခ်ာင္း႐ိုးသား Fr. Andrew ေမာင္ကိုး နဲ႕ ရန္ကုန္က Fr. Ignatius di Britto တို႕ျဖစ္သည္။ အေသးစိတ္အေၾကာင္းမ်ားကို Fr. A ကိုေလး (မံုလွ) ေရးသားျပဳစုေသာ "အင္း၀ေရာက္ ေျခရာမ်ား" စာအုပ္တြင္ ဖတ္႐ႈႏိုင္ ပါသည္။
၁၈၅၂ ခုႏွစ္ ဒုတိယ အဂၤလိပ္ျမန္မာစစ္ပြဲအၿပီး စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာတြင္ မင္းတုန္းမင္းႀကီးရဲ႕ ေစခိုင္း ခ်က္အရ Fr. Abbona နဲ႕ Fr. Tarolli တို႔သည္ ျမန္မာသံတမန္ဖက္မွ ပါ၀င္ ကူညီခဲ့ရ ေၾကာင္း ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ေမလ ထုတ္ The Guardian စာေစာင္တြင္ သမိုင္း ဆရာ Vivian Ba က ေဖာ္ျပထားသည္။
တျခား သာသနာျပဳ အသင္းဂိုဏ္းေတြမွာ ေတာင္ႀကီး၊ က်ိဳင္းတံုေဒသကို Italy ႏိုင္ငံက PIME (ေခၚ) ႏိုင္ငံရပ္ျခား သာသနာျပဳအသင္းဂိုဏ္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ Ireland ႏိုင္ငံက St. Columban အသင္းဂိုဏ္း။ ပုသိမ္၊ ရန္ကုန္၊ မႏၲေလးနဲ႕ ခ်င္းေတာင္ကို MEP အဖြဲ႕စသျဖင့္ တာ၀န္ယူ ၾကသည္။ လူမႈေရးအဖြဲ႔မ်ားစြာလည္း ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁ ရက္ေန႕တြင္ ရန္ကုန္နဲ႕ မႏၲေလးကို Vicariate Apostolate (ေခၚ) အထူးေဒသအျဖစ္ ကေန Archdiocese (ေခၚ)ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီးႏွစ္ခု အျဖစ္ တိုးျမႇင့္ သတ္မွတ္ေပးခဲ့သည္။ ၁၉၉၈ မွာေတာင္ႀကီးက Archdiocese အျဖစ္တိုးျမႇင့္ သတ္မွတ္ခံရသည့္ အတြက္ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဂိုဏ္းခ်ဳပ္သာသနာႀကီး (၃) ခုႏွင့္ ဂိုဏ္းအုပ္ သာသနာ (၁၃)ခု၊ စုစုေပါင္း (၁၆) ခုရွိေနပါသည္။ (R1)
No comments:
Post a Comment