ကိုယ့္ရင္ထဲက ေလာဂ်စ္

Written by ဆန္းထြန္းေသာင္

Thursday, 26 May 2011 01:14

ေလာဂ်စ္ Logic ဆိုသည္မႇာ လူေတြ ဘယ္လို စဥ္းစားသလဲဆိုတာ ေလ့လာေသာပညာရပ္ မဟုတ္ပါ။ လူေတြ ဘယ္လို စဥ္းစားသလဲ ဆိုတာကို ေလ့လာေသာ ပညာသည္ စိတ္ပညာ Psychology ျဖစ္ပါသည္။ ေလာဂ်စ္ ဆိုသည္မႇာ ဒႆနိကေဗဒ Philosophy ပညာရပ္၏ က႑တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဘယ္လို စဥ္းစားသင့္တယ္ ဆိုတာကို ေလ့လာေသာ ပညာရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား၊ ႏႈန္းစံမ်ား ခ်မႇတ္ေလ့လာေသာ ပညာရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ယေန႔ ႏိုင္ငံတကာ အဆင့္မီ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္စဥ္းစားဥာဏ္ ထက္ျမက္ေစရန္ ေလာဂ်စ္အေျခခံကို ေလ့လာၾကရပါသည္။ ေလာဂ်စ္သည္ လူ၏ IQ (စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ အတိုင္းအတာ)ကို ျမင့္မားေစပါသည္။ ယခုအခါ လူ၏ IQ ကိုသာမက EQ (ခံစားမႈ အတိုင္းအတာ)ကိုလည္း ပညာရႇင္မ်ား ေလ့လာတင္ျပၾကပါသည္။ IQ ႏႇင့္ EQ ေပါင္း၍ EI ခံစားဆင္ျခင္ၪာဏ္ကို ေလ့လာတင္ျပၾကပါသည္။ ကိုယ္ျခင္းစာတရား စသည့္ ကိုယ္က်င့္ တရားဆိုင္ရာ ႏူန္းစံမ်ားႏႇင့္ ေလာဂ်စ္ ေပါင္းစပ္ျခင္းဟု ယူဆမိပါသည္။ EQ ျမင့္မားေရး အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ေလာဂ်စ္ႏႇင့္ Ethics ကိုယ္က်င့္တရားပညာ ေပါင္းစပ္ထားေသာ သင္႐ိုးစာအုပ္မ်ား ေလ့လာၾကရပါသည္။ သို႔မႇသာ ေအာင္ျမင္ေသာ လူအဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုကို ပါ၀င္ တည္ေဆာက္ႏိုင္ေသာ လူစြမ္းအား အရင္းအျမစ္ ဖန္တီးႏိုင္ပါသည္။ ယခု ေဆာင္းပါးမႇာ ေလာဂ်စ္ကို အဓိက တင္ျပထားျပီး ကိုယ္က်င့္တရား ပညာႏႇင့္ ဆက္စပ္မႈကို အနည္းငယ္ တင္ျပပါသည္။ ေလာဂ်စ္ကို အခ်ဳိ႕ ပညာရႇင္တို႔က စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ reasoning ကို ေလ့လာသည့္ ပညာဟု ဖြင့္ဆိုပါသည္။ ဆင္ျခင္မႇန္ပုံစံ Valid Form ႏႇင့္ ဆင္ျခင္မႇားပုံစံ Invalid Form ခြဲျခားႏိုင္ရန္ ေလ့လာသည္ဟု ဆိုပါသည္။ မစဥ္းစားျခင္ေတာ့ပါဘူး ဆရာရယ္ စိတ္ပင္ပန္းတယ္။ မစဥ္းစားဘဲ ေနရတာ ေကာင္းပါတယ္။ ဟု တပည့္တစ္ဦးက ေျပာပါသည္။ အခုလို မစဥ္းစားဘဲ ေနရတာ ေကာင္းပါတယ္ ဆိုတာ စဥ္းစားၿပီးမႇ ေျပာတာလား မစဥ္းစားဘဲ ေျပာတာလားဟု ေမးေတာ့ စဥ္းစားၿပီးမႇ ေျပာတာပါဆရာဟု ေျဖပါသည္။ ယေန႔ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ တကၠသိုလ္မ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္ စဥ္းစားဥာဏ္ ထက္ျမက္ေစရန္ ေလာဂ်စ္အေျခခံကို ေလ့လာၾကရပါသည္။ ေလာဂ်စ္သည္ လူ၏ IQ (စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈ အတိုင္းအတာ)ကို ျမင့္မားေစပါသည္။ ယခုအခါ လူ၏ IQ ကိုသာမက EQ (ခံစားမႈ အတိုင္းအတာ)ကိုလည္း ပညာရႇင္မ်ား ေလ့လာ တင္ျပၾကပါသည္ ဟုတ္ပါသည္။ လူတိုင္း စဥ္းစားၾကပါသည္။ စဥ္းစားတတ္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ တစ္ဦးႏႇင့္တစ္ဦး စဥ္းစားဆင္ျခင္ပုံစံ မတူပါ။ ကေလးတစ္ဦး၏ ဆင္ျခင္ပံု ေလာဂ်စ္ကို ၾကည့္ပါ။ တစ္ေန႔ ေမာင္ႏႇမသုံးဦး ႀကီးလာရင္ ဘာလုပ္မလဲ ေျပာၾကသည္။ အစ္ကုိ ျဖစ္သူက ဆရာ၀န္လုပ္မည္ ဟု စတင္ေျပာသည္။ အမျဖစ္သူက သူနာျပဳဆရာမ လုပ္မည္ဟု ေျပာသည္။ ထိုအခါ အငယ္ဆုံးကေလးက ဒါဆိုရင္သားက လူနာဘဲ လုပ္ရေတာ့မႇာေပါ့ဟု ေျပာပါသည္။ တစ္ေန႔က ဖတ္လိုက္ရေသာ ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္မႇ ေလာဂ်စ္ logic ပံုစံတစ္ခုကိုလည္း သတိျပဳမိပါသည္။ ႏိုင္ငံျခား တကၠသိုလ္တစ္ခုတြင္ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈပညာ မဟာဘြဲ MBA သင္တန္းသူတစ္ဦးက ေျပာေသာစကား ျဖစ္သည္။ ကြၽန္မတို႔ Business ေလာကမႇာ Happy Triangle ဆိုတာ ရႇိပါတယ္။ Employee ေတြေပ်ာ္မႇ Customer ေတြကို ဂ႐ုစိုက္မယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္ေစမယ္။ Customer ေတြ ေက်နပ္မႇ Business ေအာင္ျမင္မယ္။ အျမတ္အစြန္း ရမယ္။ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ရႊင္မယ္။ logic က အဲဒီလိုသြားေတာ့ ဒီ Happy Triangle ေလး ဟန္ခ်က္ညီေနဖို႔ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ Human Resource Management က အရမ္းကို အေရးပါပါတယ္။ ဟု ဆိုပါသည္။ သူမ၏ Logic တြင္ အေၾကာင္းအရာကလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္သည္။ စဥ္းစားဆင္ျခင္ မႈပံုစံ Logic Form ကလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းအရာမႇာ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈပညာ ျဖစ္ပါသည္။ စီးပြားေရး စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာရႇင္တစ္ဦး၏ အယူအဆတစ္ရပ္ ျဖစ္ေပမည္။ ပညာရႇင္တို႔သည္ မိမိ၏ အယူအဆကို တင္ျပၾကေသာအခါ ေရႇ႕ေနာက္ ညီညြတ္မႈ ရႇိေစရန္ Logic ကို အသုံးျပဳၾကပါသည္။ ထို႔ျပင္ မိမိတင္ျပေသာ အယူအဆကို အျခားသူမ်ား ကိုယ္ပိုင္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ၪာဏ္ျဖင့္ လက္ခံလာေစရန္လည္း Logic ကို အသုံးျပဳၾကပါသည္။ သူမ၏ Logic တြင္ ေတြ႔ရေသာ Logic Form ကို သုံးပိုင္းခြဲ၍ တင္ျပ ေဆြးေႏြးပါမည္။ (၁) Employee ေတြေပ်ာ္မႇ Customer ေတြကို ဂရုစိုက္မယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္ေစမယ္။ (၂)  Customer ေတြ ေက်နပ္မႇ Business ေအာင္ျမင္မယ္။ အျမတ္အစြန္းရမယ္။ Shareholders ေတြေပ်ာ္ရႊင္မယ္။ (၃) ဒီ Happy Triangle ေလး ဟန္ခ်က္ညီေနဖို႔ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ Human Resource Management က အရမ္းကို အေရးပါပါတယ္။ ဟူ၍ သုံးခု ရႇိပါသည္။ ယင္းသုံးခုကို ဆက္စပ္၍ ေတြးဆခ်က္ Hypothesis ပုံစံ If then အကယ္၍ လွ်င္ကို အသုံးျပဳတင္ျပပါမည္။  (၁) အကယ္၍ Business ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္ အျမတ္အစြန္း ရခ်င္တယ္ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ေစခ်င္တယ္ ဆိုပါလွ်င္ Customer ေတြကို ေက်နပ္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္။ (၂) အကယ္၍ Customer ေတြကို ေက်နပ္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္ ဆိုပါလွ်င္ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ (၃) ဒါ့ေၾကာင့္ အကယ္၍ Business ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္ အျမတ္အစြန္းရခ်င္တယ္ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ေစခ်င္တယ္ ဆိုပါလွ်င္ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ ဆိုလိုသည္မႇာ (၁) အကယ္၍ ကိုယ့္၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုမစိုက္ပါလွ်င္ မေပ်ာ္ရႊင္ေစပါလွ်င္ Customer ေတြကို ေက်နပ္ေပ်ာ္ရႊင္ေစေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါ။ (၂) အကယ္၍ Customer ေတြကို မေက်နပ္ မေပ်ာ္ရႊင္ေစပါလွ်င္ Business လည္း မေအာင္ျမင္ႏူိင္၊ Shareholders ေတြလည္း မေပ်ာ္ေစႏိုင္ပါ။ (၃) ဒါ့ေၾကာင့္ အကယ္၍ ကိုယ့္၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုမစိုက္ပါလွ်င္ Business လည္း မေအာင္ျမင္ႏိုင္၊ Shareholders ေတြလည္း မေပ်ာ္ေစႏိုင္ပါ။ သို႔ျဖစ္၍ ေအာက္ပါ ေရႇ႕ေနာက္ ညီညြတ္ေသာ ပံုစံ Logical Form (သို႔မဟုတ္) ဆင္ျခင္မႇန္ပံုစံ Valid Form ႏႇစ္ခု ရရႇိပါသည္။ (၁) အကယ္၍ Business ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္ အျမတ္အစြန္း ရခ်င္တယ္ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ေစခ်င္တယ္ ဆိုပါလွ်င္ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ သူမက Business ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္ အျမတ္အစြန္းရခ်င္တယ္ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ေစခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူမက ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ (၂)အကယ္၍ Business ေအာင္ျမင္ခ်င္တယ္ အျမတ္အစြန္းရခ်င္တယ္ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ေစခ်င္တယ္ ဆိုပါလွ်င္ ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူမက ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုမစုိက္ဘူး မေပ်ာ္ရႊင္ေစပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူမရဲ့ Business မေအာင္ျမင္ပါဘူး။ အျမတ္အစြန္း မရပါဘူး Shareholders ေတြ မေပ်ာ္ပါဘူး။ တဖန္ ယင္း Valid Form ႏႇစ္ခုကို သေကၤတပံုစံ ေျပာင္းႏိုင္ပါသည္။ (၁)အကယ္၍ p ျဖစ္လွ်င္ q ျဖစ္ မည္္။ p ျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ q ျဖစ္သည္။ (၂) အကယ္၍ p ျဖစ္လွ်င္ q ျဖစ္မည္။ q မျဖစ္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ p မျဖစ္ပါ။။ ဆက္လက္၍ တင္ျပပါဦးမည္။ သူမ၏ Logic မႇာ ပုံစံတစ္မ်ိဳးကိုသာ ေဖၚျပပါသည္။ Employee ေတြေပ်ာ္မႇ Customer ေတြကို ဂ႐ုစိုက္မယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္ေစမယ္။ (အကယ္၍ ကိုယ့္၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုမစိုက္ပါလွ်င္ မေပ်ာ္ရႊင္ေစပါလွ်င္ Customer ေတြကို ေက်နပ္ေပ်ာ္ရႊင္ေစေအာင္ မေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ပါ။) Customer ေတြ ေက်နပ္မႇ Business ေအာင္ျမင္မယ္။ အျမတ္အစြန္းရမယ္။ Shareholders ေတြ ေပ်ာ္ရႊင္မယ္။ (အကယ္၍ Customer ေတြကို မေက်နပ္ မေပ်ာ္ရႊင္ေစပါလွ်င္ ေပးရမယ္ ဆိုပါလွ်င္ Business လည္း မေအာင္ျမင္ႏူိင္၊ Shareholders ေတြလည္း မေပ်ာ္ေစႏုိင္ပါ။) ကိုယ့္၀န္ထမ္းေတြကို ဂ႐ုစုိက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ (အကယ္၍ ကိုယ့္၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုမစိုက္ပါလွ်င္ Business လည္း မေအာင္ျမင္ႏိုင္၊ Shareholders ေတြလည္း မေပ်ာ္ေစႏိုင္ပါ။) ယင္းပံုစံသည္ (၂)ပုံစံ ျဖစ္ပါသည္။ “အကယ္၍ p ျဖစ္လ်င္ q ျဖစ္သည္။ q မျဖစ္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ p မျဖစ္ပါ ပံုစံ ျဖစ္ပါသည္။ က်န္ ပုံစံ (၁) မႇာ ပုံစံ (၂) ႏႇင့္ မတူေသာ္လည္း Valid Form တန္ဖိုးတူပါသည္။ သူမက ေဖၚျပမထားေသာ္လည္း စဥ္းစား ေဖၚထုတ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ သတိျပဳရန္တစ္ခု ရႇိပါသည္။ ၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုစိုက္မႇ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မည္ “အဆိုကို ပုံစံ(၂) ခု ခြဲႏိုင္သည္ကို သတိျပဳသင့္ပါသည္။ (၁) အကယ္၍ ၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုမစိုက္ပါက လုပ္ငန္း မေအာင္ျမင္ႏိုင္ပါ။ (၂) အကယ္၍ လုပ္ငန္း ေအာင္ျမင္ခ်င္လွ်င္ ၀န္ထမ္းကို ဂ႐ုစိုက္ရမည္ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ ဆက္လက္၍ စဥ္းစားပါဦးမည္။ ျမန္မာမူနယ္ပယ္တြင္ တစ္ခါတစ္ရံ အသုံးျပဳေလ့ ရႇိေသာ အဆိုတစ္ခု ရႇိပါသည္။ (အူမေတာင့္မႇ သီလေစာင့္မည္)ဟူေသာ အဆို ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအဆိုကိုလည္း အထက္ပါအတိုင္း ပုံစံ(၂)ခု ခြဲႏိုင္ပါသည္။ (၁) အ ကယ္၍ အူမ မေတာင့္လွ်င္ သီလမေစာင့္ႏုိင္ (၂) အကယ္၍ သီလေစာင့္လွ်င္ အူမေတာင့္မည္။ ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ပုံစံ(၁)ကိုသာ စဥ္းစားေျပာဆိုေလ့ ရႇိပါသည္။ ပုံစံ(၂)ကို ေဖၚထုတ္စဥ္းစားေလ့ မရႇိၾကဟု ယူဆမိပါသည္။ ပုံစံ မတူေသာ္လည္း ဆင္ျခင္မႇန္တန္ဖိုး တူပါသည္။ အဓိပၸာယ္တန္ဖိုး တူပါသည္။ ေရႇ႕ေနာက္ ညီညြတ္ၿပီး အဓိပၸာယ္ရႇိေသာ ေၾကာင္းက်ဳိးတရား Logico-meaninigful Causality ျဖစ္ပါသည္။ ဒႆနိကေဗဒကို ေလ့လာရာတြင္ သက္မဲ့ပစၥည္းတို႔၏ ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္ႏြယ္မႈကို ယႏၲရားဆန္ေသာ ေၾကာင္းက်ဳိးတရား Mechanistic Causality ျဖင့္ ေလ့လာႏိုင္ေသာ္လည္း လူႏႇင့္လူမႈယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို ေလ့လာရာတြင္ Logico-meaniningful Causality ျဖင့္ ေလ့လာ သင့္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ေန႔စဥ္ဘ၀၌ ေတြ႕ၾကံဳေလ့ ရႇိေသာ အဆိုအမိန္႔မ်ား၊ ေဆာင္ပုဒ္မ်ားကို အထက္ပါကဲ့သို ့ ပံုစံ(၂)ခုျဖင့္ ဆန္းစစ္ ဆင္ျခင္သင့္ပါသည္။ ပံုစံတစ္ခုျဖင့္သာ ဆင္ျခင္ပါက တစ္ဖက္သတ္ အျမင္ ျဖစ္ေနပါမည္။ (၀န္ထမ္းေကာင္းမႇ ကုမၸဏီ ေကာင္းမည္။) (တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမႇ မိသားစုဘ၀ ေအာင္ျမင္ တိုးတက္မည္။) စသည့္ အဆိုမ်ားကိုလည္း ႏႇစ္ဖက္အျမင္ျဖင့္ စဥ္းစားဆင္ျခင္ ေလ့က်င့္သင့္ပါသည္။ လူတို႔သည္ မိမိ႐ုပ္ခႏၶာကိုယ္ ဖြံၿဖိဳးေရး အတြက္ ေလ့က်င့္ပ်ဳိးေထာင္ၾကေသာ္လည္း စဥ္းစားဥာဏ္ ဖြံၿဖိဳးေရးအတြက္ ေလ့က်င့္ပ်ဳိးေထာင္မႈ အားနည္းတတ္ၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ဆရာၾကီး ေရႊဥေဒါင္းက စဥ္းစားဥာဏ္ ဖြံၿဖိဳးေရး စာေပမ်ား ေရးသားခဲ့ပါသည္။ စဥ္းစားဥာဏ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အားေပးခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဆရာႀကီးက သတိေပးခဲ့ပါသည္။ မိုးရြာထဲ ထီးေဆာင္းရင္း အကယ္၍ မိုးရြာတာ ေကာင္းကင္ကမရြာဘဲ ေျမၾကီး ကရြာရင္ ထီးဘယ္လို ေဆာင္းရမလဲ စဥ္းစားသူကဲ့သို႔ အက်ဳိးမရႇိေသာ စဥ္းစားမႈကို မစဥ္းစားမိေစရန္လည္း သတိေပးခဲ့ပါသည္။ ဂရိဒႆနပညာရႇင္ ပေလတို က ဆင္ျခင္ၪာဏ္ ရႇိသူသည္ သီလ ေစာင့္ထိန္းႏိုင္သည္။ သီလေစာင့္ထိမ္းႏိုင္သူသည္ ေပ်ာ္ရႊင္ေသာ ဘ၀ကို တည္ေဆာက္ႏိုင္သည္ဟု ဆိုပါသည္။